Oude wijn in oude zakken.
Rond de torens van oude kerken zweven verhalen, zoals wolken hangen om de top van hoge bergen. Met een netje, gebreid uit nieuwsgierigheid, geduld en aandacht kan je flarden van deze verhalen vangen, als je dat wilt.
Mei 2007. In het centrum van York – Engeland – staan veel oude kerkgebouwen. We passeren er weer eens een en de deur staat uitnodigend open. Even kijken? Zo gezegd, zo gedaan.
Wie schetst onze verbazing, als we in een klap op het verkeerde been worden gezet! Je verwacht een stille, gewijde ruimte en komt terecht in een soos, waar uitsluitend bejaarden toegang hebben. Die kunnen daar op verhaal komen en voor een prikkie koffie, thee, gebak of een broodje verkrijgen. In een rustig hoekje liggen de kranten van vandaag. En vooral: de ouderen kunnen er met elkaar kletsen! Er is geroezemoes en muziek. Een wat debiele jongeman mag hier zinvol werk doen. Hij ruimt de vuile kopjes en bordjes op en maakt de tafeltjes weer schoon.
Wat een pracht van een oplossing voor een gerenoveerd Middel- eeuws kerkgebouw, dat niet meer voor de eredienst nodig is. Een boekje over de renovatie vertelt niet zonder trots, dat in de Middeleeuwen, toen deze kerk gebouwd werd, dit soort ruimtes evenzeer werden gebruikt voor de eredienst, als voor vergaderingen, handel, onderhandelingen, rechtspraak, onderwijs, enz. Het waren plaatsen-van-gemeenschap en dat was deze kerk nu dus weer, en dat al meer dan dertig jaar. De koningin-moeder was dit nieuwe project zelf komen openen! (En dat betekent wat voor bejaarde Engelsen.)
In een kleine afgeschermde ruimte – waar ook vroeger het altaar moet hebben gestaan – was een stiltecentrum met een altaartafel en een paar banken. Iedere woensdag om 12.00 uur een viering. En Middeleeuwse gebrandschilderde heiligen keken neer op de bejaarden van York. Met wijze welwillendheid, vermoed ik: oude wijn in oude zakken.
Rond de kerktoren zweefden nog een paar interessante verhalen. De kerk is oud, oeroud wellicht. Zeker 800 jaar, wellicht 1400 jaar oud. Want het gebouw is opgetrokken op de resten van de Romeinse verdedigings- werken en die werden rond 400 na Christus al opgegeven. De oude kerk werd verwoest door de Saksische volksverhuizers en daarna weer op- gebouwd. En zij draagt de naam van een wonderlijke heilige: Sint Sampson (of: Samson). Die naam voert ons terug naar de merkwaardige Keltische stijl van Christen zijn, in de zesde en zevende eeuw na Christus. In heel Engeland is deze kerk in York de enige, die aan Sint Sampson is toegewijd. In het Keltische gebied van Wales zijn er nog een paar, maar of dat dezelfde heilige is, we weten het niet precies. Maar zijn verhaal is te mooi (en te Keltisch) om niet naverteld te worden.
Sint Sampson zou de priester van deze kerk geweest zijn. Na de verdrijving van de Saksen door een oom van de roemruchte koning Arthur werd hij hier aartsbisschop. Maar de Saksen vielen de stad opnieuw binnen en noodgedwongen trok Sampson zich terug naar zijn vaderland, het keltische Wales. Zo vertelde men in ieder geval een paar eeuwen later, rond 1130. (GEOFFREY OF MONMOUTH: “History of the Kings of Britain”.)
Hoe was Sint Sampson bisschop geworden? Hij zou een vroom en goed mens zijn geweest, uit een familie, die meerdere heiligen had voortgebracht. Hij werd abt en trok predikend rond in Zuid Wales, in Cornwall en later in Engeland. Op een nacht had Sampson een droom. Hij droomde, dat hij tot bisschop gewijd werd door de heilige Petrus, Jacobus en Johannes, de drie ingewijde leerlingen van Jezus Christus. De volgende morgen vertelde hij zijn droom aan zijn metgezel: de heilige Dubricius. En deze trok de conclusie, dat als iemand op zo’n hemelse wijze tot bisschop was gewijd, het absoluut niet meer nodig was, dat hij ook op aardse wijze met toestemming van Rome door andere bisschoppen zou moeten worden gewijd.
Proeft u de grandioze Keltische spiritualiteit, die het Goddelijke rakelings nabij wist, zodat God zich heel gemakkelijk rechtstreeks kon openbaren, onder andere in dromen? Een spiritualiteit, die ervaring belangrijker vond dan regelgeving en dogma’s? Kom daar nog maar eens om in de tegenwoordige Christelijke kerken!
Sint Sampson is in 565 gestorven. Maar of hij dezelfde is als de patroonheilige van de kerk in York? God mag het weten!
En daar zitten we dan, met een kopje koffie, op 1400 jaar oude, heilige grond. Ook wij “oude wijn in oude zakken”. Een bejaarde en wat eenzame heer spreekt ons aan. Waar wij vandaan komen? Het lijkt hem ver weg. Hij had aan de stad York meer dan genoeg! Maar wij waren het toch wel met hem eens, dat York een heel mooie stad was? Wij waren het met hem eens. Nou, dan ging hij maar weer eens op pad, want hij moest nog een paar boodschappen doen.
Ontmoetingen als deze. In Engeland spreken ze dan over “Ships that pass at night”. Even een paar woorden heen en weer, even een groet en dan verdwijnen de schepen weer uit het zicht van elkaar, ieder op eigen tocht over de levenszee. Waarschijnlijk komen ze elkaar nooit meer tegen. Wonderlijk……..
Leon. Raph. de Jong o.p.