EN KASSANDRA RIEP: “AXIOS!!!”
Dicht bij de Griekse stad Tessaloniki steken drie schiereilanden als lange vingers in de Aegeïsche zee. De meest oostelijke is de bekendste: de monnikenrepubliek Athos, ontoegankelijk voor gewone toeristen zoals wij. De meest westelijke vinger draagt de naam Kassandra, genoemd naar een legendarische muziekspeelster. En het schiereiland lijkt inderdaad op gestolde muziek: prachtige bossen, maagdelijke stranden, dolfijnen voor de stoep en nog wat van dit soort ingrediënten.
Het is zondagmorgen en – religieus nieuwsgierig als wij zijn – gaan we naar de kerk in een dorpje van het binnenland. Tot onze verbazing zit het kerkje stampvol en dat is ook in Griekenland een grote uitzondering! Wij worden door behulpzame gelovigen naar boven gedirigeerd, naar een balkon, dat een prachtig uitzicht biedt op het heilige gebeuren beneden ons. En ja hoor, de ereplaatsen helemaal vooraan zijn voor ons. De Griekse gastvrijheid verdient ook hier een bloemetje!
De kerk is gerenoveerd en de bisschop is gekomen om het gebouw en de stralende wandschilderingen en iconen opnieuw in te wijden. Een koor van Athos-monniken zingt de ene onverstaanbare hymne na de andere, in die merkwaardige, in onze oren niet erg prettig klinkende intonatie. Wierook stijgt in grote wolken omhoog en wijwater klatert tegen de muren. Kortom: wij zijn in een Orthodoxe liturgie en daar kan je maar beter een paar uur voor uittrekken.
De gelovigen rondom ons proberen ons fluisterend iets duidelijk te maken. Wij moeten straks keihard meebrullen, begrijp ik. Wat en waarom? Ik snap het antwoord niet, maar het woord, dat wij moeten schreeuwen, versta ik wel: “AXIOS”: “hij-is-het-waard”. We slaan het op in ons geheugen. En dan verandert beneden het liturgische gebeuren. Er komt een man naar voren, begeleid door zijn vrouw en twee tienerdochters. De vrouwen nemen vooraan plaats, de man wordt voor de bisschop geleid. Hij knielt neer en de ceremonie begint.
Ineens begrijp ik het. Wij zijn getuige van een priesterwijding. De wijdeling is als jongeman waarschijnlijk misdienaar en acoliet geweest. Hij is in de loop van de jaren getrouwd en kreeg kinderen, maar bleef de priester assisteren. Hij weet nu precies hoe al die verschillende ceremonies bij doop, huwelijk, Eucharistie, begrafenis, enz. moeten worden voltrokken. Theologie of Bijbeluitleg heeft hij niet gestudeerd en hij zal dus niet mogen preken. Hij is zogezegd een handarbeider-op-liturgisch-gebied, meer niet, minder niet. Misschien hebben hij en zijn vrouw een zaakje in het dorp of bewerken zij een lap grond. Maar iedereen kent hem, zijn vrouw en zijn dochters! En dat heeft ook zo zijn voordelen, toch?!
De wijdingsceremonies voltrekken zich in langzaam tempo. Dan – ineens – staat de bisschop op. Hij kijkt de toegestroomde menigte gelovigen recht in het gezicht en vraagt met stemverheffing:
“Vinden jullie deze man waardig om jullie priester te zijn?” En daar had iedereen op gewacht. Het antwoord dondert door de kerk: “AXIOS!!!” “Hij is het waard”. Opnieuw vraagt de bisschop: “Is hij het werkelijk waard?” “AXIOS!!!” En nogmaals: “Is hij het werkelijk waard?” “AXIOS!!!”
Als de Eeuwige – geprezen zij Zijn Naam – een beetje slaperig geworden was door de warmte, de wierook en de lange duur van de plechtigheid – en ik zou het Hem niet kwalijk nemen, want ik weet erover mee te spreken – dat was God nu in ieder geval weer klaarwakker en volledig bij de les!
En dat moest ook wel, want vervolgens legde de bisschop de man de handen op en zalfde hem tot priester. En samen met bisschop en pastoor ging hij mee voor in zijn eerste heilige Mis. En ik dacht: “Je zal toch maar zo democratisch en met algemene, luide stemmen tot priester gekozen worden in je eigen dorp en door je eigen mensen! Dan ben je echt geroepen, zou ik zo zeggen”. En als West Europees Rooms katholiek werd ik een beetje jaloers…….
Na afloop was er een grote receptie, door iedereen, voor iedereen. Wij stonden wat te aarzelen. De bisschop stevende op ons af – wij waren hem kennelijk al opgevallen als vreemdelingen – en nodigde ons uit om erbij te komen. “Bent u ook Orthodox?” Neen, wij waren Rooms Katholiek. “Nou, dat was toch geen enkel probleem. Wij geloofden immers in dezelfde God en in dezelfde Jezus Christus? En dat was toch, wat werkelijk telde!”. En dus dronken wij oecumenisch een aantal glazen wijn en genoten van de verschillende hapjes. Het was een gedenkwaardige dag.
Maar zoals altijd had ook deze dag een nachtzijde. Ineens viel het me op, dat de pasgewijde priester staande naast de bisschop alle gelukwensen in ontvangst mocht nemen, terwijl zijn vrouw en dochters rondliepen om te bedienen en glazen bij te vullen. En ik besefte pijnlijk, dat ook deze zo democratische kerk nog pas voor hooguit vijftig procent democratisch was. Ook hier hadden de vrouwen blijkbaar alleen maar recht op de vier “B”’s : “Bidden, boenen, baren, bek houden”. Gods kerk in oost en in west moet nog een hele hoop leren!
Leon. Raph. de Jong o.p.